انواع تقطیر و کاربرد آن

تقطیر یکی از روش‌های مهم جداسازی و تصفیه مخلوطی از مواد فیزیکی است. در این فرآیند، ماده تحت تأثیر گرما یا فشار قرار می‌گیرد و تقسیم می‌شود. این فرآیند در صنایع مختلف بسیاری از جمله داروسازی، پتروشیمی و غذایی استفاده می‌شود. در این مقاله به بررسی انواع تقطیر و کاربردهای آن می‌پردازیم.

۱. تقطیر بخاری
تقطیر بخاری یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای تصفیه محلول‌های آبی است. در این روش، محلول در یک برج تقطیر بخاری قرار می‌گیرد و به وسیله بخاری گرم می‌شود. بخاراتی که حاوی ترکیبات محلول هستند، بالا می‌روند و در یک لوله تبرید یا کندانسر سرد می‌شوند، سپس به حالت مایع بازگشت داده می‌شوند. این روش برای تأمین آب پاک، تصفیه الکل، و استخراج اسانس‌های گیاهی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۲. تقطیر مداربسته
تقطیر مداربسته یا تقطیر فاکتورلی ساده‌ترین نوع تقطیر است. در این روش، مواد محلول در یک بالن قرار می‌گیرند و سپس به وسیله یک سرنشین (آزمایشی یا صنعتی) گرم می‌شوند. بخاراتی که از بالن تبخیر می‌شوند در یک کندانسر سرد منتقل می‌شوند و به حالت مایع تبدیل می‌شوند. این روش در آزمایشگاه‌ها برای تصفیه مواد شیمیایی و تهیه نمونه‌های آزمایشی استفاده می‌شود.

 ۲.۱ مزایا
- ساده و قابل اجرا
- زمان کمتری نسبت به سایر روش‌ها نیاز دارد
- قابلیت استفاده در مقیاس کوچک
 ۲.۲ معایب
- کاربرد محدود به استفاده آزمایشگاهی است
- نیازمند دستگاه‌های مخصوص تقطیر است
۳. تقطیر شبکه‌ای
تقطیر شبکه‌ای یکی از پیچیده‌ترین و کاربردی‌ترین روش‌های تقطیر است. در این روش، محلول در یک سیستم شبکه‌ای از تسری  لوله‌ها و نازل‌ها جریان می‌یابد و در آن جدا می‌شود. همچنین، برای ایجاد جریان، از خلاء و یا فشار نوشت کمک می‌گیرد. این روش در صنعت نفت و گاز، تولید پلیمر، تولید الکل صنعتی و ... کاربرد دارد. 

+ مزایا
    + قابلیت جداسازی حاصل از تفاوت در جرم، حجم، فشار بخار و خواص شیمیایی
    + قابلیت تصفیه و تمیزکاری مواد
+ معایب
    + پیچیدگی راه‌اندازی و کنترل
    + هزینه بالا در تعمیر و نگهداری
 نتیجه‌گیری
تقطیر با توجه به انواع مختلفی که دارد، جایگاه مهمی در صنایع گوناگون دارد. استفاده از این روش‌ها در تصفیه و جداسازی مواد با کیفیت به وجود می‌آورد و امکان تولید محصولات با مشخصات دقیق را فراهم می‌کند. بنابراین، مسلط بودن به انواع تقطیر و کاربردهای آن از اهمیت بسیاری برخوردار است.